Logistyka na małym ekranie: seriale telewizyjne o kierowcach ciężarówek
Kierowca ciężarówki to wdzięczny temat dla filmowców, szczególnie amerykańskich. Wszyscy zapewne kojarzą takie produkcje, jak “Mistrz kierownicy ucieka”, “Konwój”, “Czarny pies” czy “Więcej niż wszystko”. Telewizje na całym świecie również dostrzegły potencjał fabularny tej profesji. Oto kilka produkcji traktujących o kierowcach ciężarówek, którymi warto się zainteresować.
W przeciwieństwie do filmowych portretów, serialowi kierowcy to bardziej przyziemne postaci, a fabuły kolejnych odcinków –przynajmniej w teorii, bo z praktyką bywało różnie –miały ukazywać obraz pracy firm logistycznych możliwie najbliższy rzeczywistości.
Auf Achse
(Niemcy, 1978-1996)
“Auf Achse” to w Niemczech tytuł, który wśród widzów ma status dzieła absolutnie kultowego, mimo że od emisji ostatniego odcinko minęło już prawie 30 lat. Serial, emitowany na antenie ARD od końca lat 70. aż do połowy lat 90., doczekał się łącznie 86 odcinków, podzielonych na sześć serii. Tytuł można przetłumaczyć dosłownie na “Na osi”, ale jego sens lepiej oddaje przekład “W trasie”.
Pomysłodawcą serialu był producent Georg Feil. Fabuła skupia się na perypetiach dwóch kierowców ciężarówek, których połączyła wspólna praca i przyjaźń. Głównym bohaterem produkcji jest Franz Meersdonk, grany przez znanego niemieckiego aktora Manfreda Kruga. Krug najpierw występował w NRD, ale wyemigrował do Niemiec Zachodnich z powodów politycznych, a rok później otrzymał rolę Meersdonka, która okazała się być najbardziej znaną w jego długoletniej karierze. Franz Meersdonk to kierowca ciężarówki z krwi i kości: oddany swej pracy, jowialny i zaradny. Na co dzień prowadzi ciągnik siodłowy Mercedes-Benz NG 1632 z naczepą w barwach monachijskiej firmy Mittermann na trasie Niemcy –Iran. Pewnego dnia, gdy jego szefowej Sylvii (Monica Bleibtreu;prywatnie matka aktora Moritza Bleibtreu) brakuje kierowcy do wykonania bardzo ważnego kursu, Meersdonk sprowadza do firmy Günthera Willersa (Rüdiger Kirschstein), byłego kierowcę wyścigowego.
Tak zaczyna się ich wspólna praca za kółkiem i przyjaźń. Meersdonk i Willers będą przewozić ładunki całopojazdowe nie tylko z Niemiec do Iranu, ale ruszą także na szosy innych krajów europejskich, do Turcji (sezon piąty serialu został w całości nakręcony nad Bosforem), a nawet do RPA, Namibii i Meksyku. Co ciekawe, aktorzy odgrywający role mieszkańców krajów, do których dostarczali ładunki Meersdonk i Willers, mówili w serialu w swoich rodzimych językach. Producenci zdecydowali się, aby nie tłumaczyć ich dialogów niemieckimi napisami. Miało to sprawić, że widzowie bardziej wczują się w sytuację głównych bohaterów, którzy w swej pracy musieli radzić sobie z barierą komunikacyjną. Później jednak wycofano się z tego pomysłu. Inną charakterystyczną cechą serialu było łączenie realistycznego obrazu pracy kierowcy ciężarówki z sensacyjnymi wątkami fabularnymi (kradzieże, przemyt, pościgi samochodowe).
Pod tytułem “Auf Achse” ukazała się w 1982 roku w Niemczech gra planszowa, autorstwa Wolfganga Kramera, w której gracze kierują firmami logistycznymi. Pomimo zbliżonej tematyki nie jest ona powiązana z serialem. Podobnie jak piosenka “Auf Achse” rockowego zespołu Franz Ferdinand z Wielkiej Brytanii, która nie opowiada o przygodach niemieckich kierowców ciężarówek. Tytuł posłużył tu jako metafora wyrwania się z trudnej sytuacji miłosnej.
Movin’ On
(USA, 1974-1976)
Amerykańskie kino wykreowało w oczach europejskich widzów specyficzny wizerunek kierowcy osiemnastokołowej ciężarówki. To najczęściej narwaniec w kowbojskim kapeluszu, który czasem działa na granicy prawa (“Mistrz kierownicy ucieka”), wolny duch, piewca amerykańskiej swobody, buntujący się przeciwko opresyjnemu systemowi (“Konwój”) lub wrażliwy twardziel walczący o swoją rodzinę (“Więcej niż wszystko”). Nie zawsze jednak nadawcy z USA podążali tym tropem i zdarzało się im ukazać kierowcę ciężarówki z bardziej przyziemnej i realistycznej strony, jako solidnego i godnego zaufania człowieka pracy.
Tacy są właśnie Sonny Pruitt (Claude Akins) i Will Chandler (Frank Converse), bohaterowie serialu stacji NBC “Movin’ On” z lat 1974-1976. Stary wyga Pruitt i wykształcony w koledżu Chandler przewożą towary wzdłuż i wszerz Stanów Zjednoczonych jako podwójna obsada osiemnastokołowca Kenworth W-925.
Wymyślone przez producentów Philipa D’Antoniego i Barry’ego J. Weitza “Movin’ On” zaczęło swój żywot jako film telewizyjny pod tytułem “In Tandem”. Tytuł nawiązywał do kół bliźniaczych w ciągniku siodłowym oraz do tego, że główni bohaterowie stanowią zgrany zespół kierowców. Po tym, gdy film spodobał się widowni, NBC zdecydowało się zamówić serial, który na antenie przetrwał dwa sezony (44 odcinki).
Claude Akins i Frank Converse nauczyli się prowadzić ciągniki z naczepami i zdobyli stosowne uprawnienia jeszcze przed rozpoczęciem zdjęć, dzięki czemu w wielu scenach to naprawdę oni prowadzą potężnego, osiemnatostokołowego Kenwortha.
Poza Stanami Zjednoczonymi serial nie jest szerzej znany (chociaż był emitowany w RFN pod tytułem “Abenteuer der Landstraße” i stanowił luźną inspirację dla “Auf Achse”). W rodzimych Stanach dziś pamiętany jest głównie za sprawą piosenki czołówkowej, śpiewanej przez gwiazdora country Merle’a Haggarda;utwór uplasował się nawet na 1. miejscu listy przebojów country magazynu “Billboard” w 1975 roku. Trzy lata po zakończeniu produkcji “Movin’ On” Claude Akins wystąpił w innym serialu o kierowcach ciężarówek –“B.J. and the Bear”. Tam jednak wcielał się w lokalnego szeryfa.
Droga
(Polska, 1975)
Sześcioodcinkowy serial z 1975 roku. Twórcą produkcji jest Sylwester Chęciński, reżyser uwielbianych przez polskich widzów komedii o przygodach zwaśnionych rodzin Karguli i Pawlaków.
Głównym bohaterem serialu jest Marian Szyguła, grany ze swadą przez Wiesława Gołasa. Szyguła to dosyć pechowy kierowca warszawskiej bazy PKS, który służbowo podróżuje po Polsce za kierownicą ciężarówki Jelcz 300 lub autobusu marki Autosan. W każdym odcinku spotyka ludzi z problemami, którym postanawia pomóc, bo choć on sam raczej w życiu nie może liczyć na wielkie szczęście, to jego prawy charakter zawsze skłania go do tego, aby wspierać innych.
Każdy z odcinków serialu opowiada zamkniętą historię, co pozwoliło trójce scenarzystów na wplecenie wątków komediowych, dramatycznych, ale i kryminalnych. Wielbiciele peerelowskiego kina szczególnie cenią odcinek pt. “Rysopis uwodziciela”, bo jego fabuła porusza wątki, które później Sylwester Chęciński rozbuduje i wykorzysta ponownie w filmie “Kochaj albo rzuć”, czyli drugiej części przygód Kargula i Pawlaka. Zresztą postaci te pojawiają się w tym odcinku i wcielają się w nich ci sami aktorzy, co w filmie: Władysław Hańcza i Wacław Kowalski. Serialowy Marian Szyguła ma tendencję do nadużywania słówka “absolutnie” i taki też nosi tytuł piosenka przewodnia serialu, wykonywana przez Wojciecha Młynarskiego (również autora słów).
Truckers
(Wielka Brytania, 1987 i 2013)
Dwie produkcje, które dzieli wiele, ale łączą tytuł i tematyka. Pierwszy z seriali pod tytułem “Truckers” zadebiutował na antenie BBC1 w 1987 roku. Opowiadał o pracownikach firmy transportowej z północnej Anglii, stawiających czoła rozmaitym przeciwnościom losu w obliczu recesji, która uderzyła w brytyjską gospodarkę w połowie lat osiemdziesiątych. W głównej roli obsadzono Jamesa Hazeldine’a, najbardziej znanego z występów w serialu “London’s Burning”, emitowanego rok później przez konkurencyjną ITV. Pomimo angażu znanych brytyjskich aktorów telewizyjnych i wpadającej w ucho piosenki przewodniej, wykonywanej przez zespół Ryder (reprezentowali Zjednoczone Królestwo na konkursie Eurowizji rok wcześniej) “Truckers” przetrwał tylko przez jeden ośmioodcinkowy sezon (mimo tego, że wstępnie zapowiadano kontynuację). Oglądalność była zadowalająca, bo co tydzień przed telewizorami zasiadało od 5 do 7 milionów widzów, ale produkcja spotkała się miażdżącą krytyką ze strony organizacji zrzeszających brytyjskie firmy logistyczne, które wytykały serialowi brak realizmu i wypaczanie wizerunku branży transportowej.
Tytuł “Truckers” powrócił na antenę BBC1 26 lat później. Nowy serial nie był powiązany z poprzednikiem. Scenarzystą i producentem “Truckers” był William Ivory, trzykrotnie nominowany do nagrody BAFTA twórca, który ma w dorobku wiele popularnych brytyjskich produkcji filmowych i telewizyjnych. Każdy z pięciu odcinków opowiadał o losach jednego z kierowców zatrudnionych u przewoźnika z Nottingham (rodzinne miasto Ivory’ego). Główną rolę powierzono Stephenowi Tompkinsonowi. Oglądalność pierwszego odcinka wyniosła prawie 3 mln widzów, ale później widownia zaczęła spadać. Krytykom serial spodobał się średnio. Chwalono udaną mieszankę humoru z poważniejszą tematyką i urokliwe ujęcia angielskiej prowincji, ale wytykano sztucznie brzmiące dialogi oraz pewną odtwórczość względem filmów “Goło i wesoło” oraz “Orkiestra”. Po zakończeniu emisji serial nie powrócił z drugim sezonem.
W grafice tytułowej wykorzystano screen z fragmentu serialu „Auf Achse”, opublikowanego na Youtube. Wszelkie prawa należą do ich twórców.