Z annałów transportu drogowego: narodziny i rozwój naczepy
W przyszłym roku świętować będziemy jej setne urodziny. Ale może jest starsza, to zależy od tego, którą z dwóch najczęściej podawanych w źródłach dat jej narodzin uznamy za obowiązującą. Trudno wyobrazić sobie, jak wyglądałby transport drogowy, gdyby nie została wynaleziona. Od chwili powstania przeszła olbrzymią ewolucję i dziś spotykamy ją na drogach w wielu odmianach. Mowa oczywiście o naczepie. Oto jej historia.
Wynalezienie naczepy: dwóch ojców i dwie daty narodzin
Z wynalazkiem naczepy związanych jest dwóch amerykańskich przedsiębiorców. Ich projekty dzieli aż 15 lat różnicy, stąd możemy uznać, że naczepa jest prawie stulatką, ale też może liczyć już prawie 115 lat.
Jako pierwszemu wynalezienie naczepy przypisuje się Alexandrowi Wintonowi. Pod koniec XIX wieku pan Winton zaczął produkować pierwsze automobile (jeszcze w formie “bryczek bez koni”). Wtedy też pojawił się problem: pojazdy te trzeba było dostarczyć do klientów, którzy niekiedy mieszkali wiele kilometrów od fabryki Wintona w Cleveland, Ohio. Nie wchodziło w grę, aby takie dystanse auta pokonywały na własnych kołach, bo to nadmiernie obciążyłoby ich wrażliwe mechanizmy. Alexander Winton wpadł na pomysł, aby opracować nowy rodzaj przyczepy podczepianej do automobilu. Na nią miał być załadowany pojazd, który w taki sposób miał zostać przewieziony do nabywcy. Tak oto narodzić się miała pierwsza naczepa do transportu samochodów. Był rok 1899.
Przeskakujemy o 15 lat do przodu. Mamy rok 1914. W Detroit w stanie Michigan, stolicy amerykańskiego przemysłu samochodowego, niejaki Charles Fruehauf prowadzi swój zakład kowalski, gdzie produkuje też powozy. Prawda, że to nazwisko nie jest dla Was anonimowe, drodzy czytelnicy? Ale nie uprzedzajmy faktów! Do Fruehaufa zgłasza się właściciel lokalnego tartaku, który zleca opracowanie czegoś, dzięki czemu będzie można przewozić więcej ładunków Fordem model T (tak, to nie pomyłka, chodzi o samochód osobowy, swoją drogą jeden z najważniejszych w dziejach motoryzacji). Fruehauf opracowuje jednoosiowe podwozie, które można doczepić do Forda T w taki sposób, że część przyczepy spoczywa na ciągnącym ją samochodzie. I tak oto poznaliśmy drugą datę narodzin naczepy samochodowej i nazwisko jej pomysłodawcy (oraz markę pierwszego ciągnika siodłowego, który –jak widać –nie był wcale ciężarówką). Nazwisko to, jak już wspomniano, wcale nie jest anonimowe dla osób pracujących w branży logistycznej. Konstrukcja Charlesa Fruehaufa odniosła tak wielki sukces, że jej twórca skupił się wkrótce całkowicie na produkcji naczep pod marką Fruehauf. Marką, która istnieje do dziś i nadal jest jednym z ważniejszych producentów naczep na świecie.
Naczepa, czyli właściwie co to takiego?
Wiemy już, komu zawdzięczamy wynalazek naczepy. Teraz więc czas na wyjaśnienie, co to takiego właściwie jest. Po troszę uczyniliśmy to już powyżej, ale teraz zbierzmy te informacje w jednym miejscu. Naczepa to pojazd służący do przewozu towarów. Nie ma on własnego napędu, aby móc się poruszać musi być więc podczepiony do pojazdu silnikowego. W zestawie ciągnik siodłowy-naczepa ciągnik to element aktywny (bo posiada napęd), a naczepa to element bierny. Forma połączenia z pojazdem jest tu istotna. Część naczepy (a tym samym i ładunku) spoczywa bowiem na pojeździe ją ciągnącym. Pojazd taki to ciągnik siodłowy, a forma połączenia naczepy z ciągnikiem nosi nazwę sprzęgu siodłowego. Za jego wynalazcę uważany jest Charles S. Martin, który opracował to rozwiązanie w roku 1915, a rok później opatentował. Sprzęg siodłowy projektu Martina spopularyzował Charles Fruehauf, który zastosował go w swoich naczepach (wcześniej korzystał ze sprzęgu własnego projektu). Chyba możemy więc śmiało dopisać pana Martina do grona osób, które przyczyniły się do powstania współczesnej naczepy, prawda?
Naczepa wyposażona jest w składane nogi podporowe, na których stoi, gdy nie jest podczepiona do ciągnika. Naczepa ma przewagę nad “tradycyjnymi” przyczepami dzięki większej uniwersalności. Szybciej można ją doczepać i odczepiać od ciągnika siodłowego, co jest istotne także w sytuacji, gdy ciągnik ulegnie awarii i trzeba zmienić go na inny. Naczepa ma też tylko jeden punkt skrętu, co ułatwia manewry cofania. Przede wszystkim jednak umożliwia ona załadunek większego i dłuższego ładunku, bo –w porównaniu do zestawu ciężarówki skrzyniowej z przyczepą –ma dłuższą, ciągłą przestrzeń ładunkową.
Rodzaje naczep
Naczepa to pojazd służący do przewozu w zasadzie każdego rodzaju ładunku, bo na przestrzeni dekad opracowano wiele specjalistycznych wersji. Poniżej wskażemy te najbardziej powszechnie spotykane na europejskich drogach.
Naczepa standardowa. Standardowa naczepa ma trzy osie, 13,6 m długości, ładowność 24 tony i kubaturę 90 m. kw. Można załadować ją bokiem, tyłem lub od góry. Na umieszczonych na skrzyni naczepy ramach rozpina się materiał chroniący ładunek przed warunkami atmosferycznymi. W zależności od tego, czy materiał ten jest rozsuwany na boki do załadunku, czy też zwijany, mamy do czynienia odpowiednio z naczepą-kurtyną lub naczepą-plandeką.
Naczepa typu furgon. Od naczepy standardowej różni się tym, że ma stałą zabudowę burt, co oznacza, że może być ładowana wyłącznie przez tylne drzwi (niekiedy montuje się do niej ruchomą rampę załadunkową). Długość to również 13,6 m, kubatura wynosi 90 m. kw., a ładowność 22 tony.
Naczepa typu Mega. Wyróżnia ją wysokość 3 metrów oraz obniżone zawieszenie, dzięki czemu, przy takiej samej długości (13,6 m) pozwala na przewóz ładunków o kubaturze 100 m. kw.
Przy naczepie typu Mega warto na chwilę się zatrzymać. Jej powstanie, podobnie jak to miało miejsce w przypadku wynalazku Alexandra Wintona, zawdzięczamy branży motoryzacyjnej. Pierwszy raz naczepa tego typu wyjechała na drogi Europy w 1990 roku w barwach firmy Ewals Cargo Care, która odpowiadała za jej projekt. Megi zostały opracowane na zlecenie koncernu General Motors i najpierw przeznaczone były to przewozu podzespołów Opla Vectry/Vauxhalla Cavaliera między fabrykami GM w kontynentalnej Europie i w Wielkiej Brytanii. Wymiary elementów podwozia nowego samochodu powodowały, że standardowe naczepy przewożące te części jechały częściowo puste. Naczepa Mega pozwoliła efektywniej wykorzystać przestrzeń ładunkową. Zrazu uważane za przeznaczone tylko do transportu części motoryzacyjnych, dziś, ponad 30 lat od swego powstania, naczepy typu Mega bardzo się już upowszechniły.
Naczepa-chłodnia. Naczepa o stałej konstrukcji burt, która przeznaczona jest do przewozu ładunków w warunkach kontrolowanej temperatury (od +30 do -30 stopni Celsjusza). Stała temperatura utrzymywana jest dzięki pracy zamontowanego agregatu chłodniczego. Innego rodzaju naczepą do przewozu ładunków w warunkach kontrolowanej temperatury jest naczepa-izoterma. Nie posiada jednak agregatu chłodniczego, więc jedynie utrzymuje określoną temperaturę przez jakiś czas.
Naczepa-platforma. Naczepa bez burt bocznych oraz bez osłony łaudunku w postaci kurtyny lub plandeki;posiada tylko platformę ładunkową. Służy do przewozu ładunków przestrzennych, które trzeba zabezpieczyć na czas przewozu.
To oczywiście nie wszystkie rodzaje naczep, które poruszają się na europejskich drogach. Wymienić możemy jeszcze cysterny (do przewozu paliw, gazu i chemikaliów), naczepy-silosy do materiałów sypkich, naczepy z ruchomą podłogą, wywrotki, czy też naczepy do transportu samochodów i przewozu zwierząt. A to i tak nie wszystko.
Najwięksi producenci naczep
W Europie do czołowych producentów naczep zaliczają się firmy Schmitz Cargobull, Krone i Kogel z Niemiec, Wielton z Polski oraz Schwarzmüller z Austrii i SDC z Wielkiej Brytanii. Za największego producenta naczep na świecie uważa się firmę China International Marine Containers z Chin. Hyundai Translead to z kolei największy producent w Ameryce Północnej.
Poszukujesz sprawdzonego dostawcy usług logistycznych?