Mierzenie śladu węglowego w firmie z branży logistycznej: pigułka podstawowych informacji
Logistyka i transport to krwioobieg współczesnej gospodarki. O tym, jak bardzo kluczowe jest sprawne funkcjonowanie łańcucha dostaw, przekonaliśmy się dobitnie w ostatnich kilku latach. Zakłócenia dostaw, spowodowane globalnymi wstrząsami, takimi jak pandemia COVID-19 i niesprowokowany atak Rosji na Ukrainę, odczuliśmy na własnej skórze, gdy na sklepowych półkach przejściowo brakowało najpotrzebniejszych towarów. Jednym z najważniejszych globalnych wyzwań, z którym jako ludzkość zmagamy się od dawna, a którego branża logistyczna nie może już ignorować, jest kryzys klimatyczny.
Transport odpowiada za 20% całkowitej globalnej emisji dwutlenku węgla do atmosfery (trzykrotny wzrost od roku 1970) i jest to drugi pod tym względem sektor gospodarki na świecie (dane Statista). Państwa, organizacje międzynarodowe i NGO-sy podejmują dziś szereg działań mających na celu ograniczenie emisji CO2, bo to (obok szeregu innych aktywności) pozwoli na zahamowanie tempa ocieplania się naszej planety. Przykładem mogą być inicjatywy Unii Europejskiej, która zmierza do osiągnięcia neutralności węglowej (Fit for 55) oraz do zakazu produkcji i rejestrowania nowych pojazdów spalinowych do 2035 roku.
W każdej gałęzi gospodarki będą musiały pojawić się proekologiczne rozwiązania, dzięki którym negatywne skutki katastrofy klimatycznej zostaną ograniczone. Logistyka i transport nie są tu wyjątkiem. Zanim jednak w pełni upowszechnią się ciężarówki napędzane alternatywnymi, a więc czystymi źródłami napędu, minie jeszcze jakiś czas. Tymczasem logistyka musi stać się zrównoważona jak najprędzej. Aby jednak firmy z branży logistyki i transportu mogły skutecznie wdrożyć rozwiązania czyniące ich codzienną działalność biznesową bardziej proekologiczną (np. przejść na tankowanie swojej floty ciężarówek z silnikami diesla olejem HVO100, który emituje do 90% mniej CO2 podczas spalania), najpierw muszą zdobyć wiedzę, opartą o mierzalne dane, jaki jest ich ślad węglowy oraz w jakim stopniu ich działalność wpływa na środowisko naturalne.
Trzy metody mierzenia wpływu funkcjonowania firmy na środowisko
Można wskazać na trzy metody, dzięki którym mierzyć można, w jaki sposób działalność przedsiębiorstwa wpływa na środowisko naturalne.
- Pierwszą z nich będzie pomiar bezpośredni, który obejmuje obliczanie emisji na podstawie danych dotyczących zużycia paliwa, z wykorzystaniem standardowych współczynników przeliczeniowych.
- Środowiskowa ocena cyklu życia (Life-Cycle Assessment;LCA) dotyczy z kolei całego cyklu życia produktu i tego, jak poszczególne procesy jego wytwarzania (wydobycie surowców, produkcja, dystrybucja, utylizacja) oddziaływują na stan środowiska.
- Jako trzecią metodę możemy wskazać pomiar i analizę śladu węglowego, na której skupimy się w niniejszym artykule.
Czym jest ślad węglowy w branży logistycznej?
Ślad węglowy w branży logistycznej dotyczy emisji gazów cieplarnianych generowanych przez wszystkie aktywności związane z procesami i operacjami odbywającymi w ramach łańcucha dostaw, wyrażonej w ekwiwalencie dwutlenku węgla. W logistyce na powstanie śladu węglowego wpływ mają przede wszystkim:
- Transport, który obejmuje przewóz towarów drogą lądową (ciężarówkami i koleją), powietrzną i morską. To dominująca część składowa śladu węglowego branży logistycznej z uwagi na największą emisję dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych do atmosfery (przy czym transport drogowy i lotniczy są najbardziej emisyjne).
- Operacje magazynowe, ponieważ maszyny i urządzenia wykorzystywane w procesach pakowania i przechowywania towarów (wózki widłowe, systemy klimatyzacyjne itd.) również przyczyniają się do powstania śladu węglowego.
- Zarządzanie łańcuchem dostaw, gdyż lokalizacja magazynów oraz optymalizacja tras dostaw bezpośrednio wpływają na wielkość śladu logistycznego.
Dlaczego firmy z branży logistycznej powinny mierzyć ślad węglowy?
Po części odpowiedzieliśmy na to pytanie na wstępie tego artykułu, ale warto rozwinąć to zagadnienie. Firmy logistyczne powinny mierzyć swój wpływ na środowisko z następujących powodów:
Spełnienie wymogów prawnych –zarówno rządy państw, jak i organizacje międzynarodowe publiczne mogą uchwalać i wprowadzać w życie przepisy nakładające wymóg ograniczenia emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych przez przedsiębiorstwa (przykładem regulacje unijne: dyrektywa CSRD i wspomniany już wcześniej program Fit for 55 UE). Mierzenie śladu węglowego będzie więc konieczne, aby firma logistyczna mogła najpierw poznać zakres swojego wpływu środowiskowego, a później wdrożyć działania na rzecz jego zmniejszenia zgodnie z wytycznymi zawartymi w przepisach prawa. Wymogi prawne w dalszym ciągu pozostają najważniejszym motywatorem skłaniającym branżę logistyczną do podjęcia działań na rzecz ograniczenia jej śladu węglowego.
Spełnienie oczekiwań klientów –dla załadowców chcących rozpocząć współpracę z firmą logistyczną (przewoźnikiem lub dostawcą usług logistycznych) istotne może być, czy potencjalny partner działa w sposób zrównoważony. Załadowca sam może prowadzić działania zmierzające do osiągnięcia neutralności węglowej, proekologicznego nastawienia mogą odeń oczekiwać jego klienci końcowi (konsumenci produkowanych przez tę firmę dóbr). Dlatego współpraca z przedsiębiorstwami logistycznymi, które również prowadzą działalność w zrównoważony sposób lub podejmują aktywności na rzecz zwiększenia poziomu zrównoważoności może być dla nich niezbędna dla celów wizerunkowych. Znajduje to potwierdzenie w danych: według “HFW &Pannatoni European Logistics Supply Report 2023” aż 72% firm załadowczych wymaga od firm logistycznych spełnienia określonych celów dotyczących zrównoważoności w trakcie procesów przetargowych.
Spełnienie oczekiwań inwestorów –potencjalni inwestorzy mogą brać pod uwagę wpływ firmy logistycznej na środowisko i jej wielkość jej śladu węglowego przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu współpracy biznesowej i udzieleniu finansowania.
Ograniczenie kosztów –zmierzenie śladu węglowego pozwala zaplanować i wdrożyć działania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych przez firmę, czego rezultatem będzie redukcja kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Jak mierzyć ślad węglowy w branży logistycznej?
Mierzenia śladu węglowego w firmie logistycznej nie da się rozpocząć bez uprzedniego ustalenia, jakie są źródła emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych. W tym celu opracowany został Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol). To międzynarodowy standard, którego celem jest zapewnienie przedsiębiorstwom, organom władzy publicznej oraz pozostałym organizacjom spójnego i wiarygodnego sposobu na mierzenie, zarządzanie i redukowanie śladu węglowego.
GHG Protocol powszechnie uznawany jest za podstawowy standard w obszarze mierzenia i raportowania emisji gazów cieplarnianych. Drugim z wiodących standardów jest norma ISO 14064-1: gazy cieplarniane.
GHG Protocol zawiera podział emisji gazów na trzy zakresy.
- Zakres pierwszy to bezpośrednie emisje z własnych źródeł, np. spalanie paliwa przez ciężarówki i vany wchodzące w skład floty firmy transportowej.
- W zakresie drugim mieszczą się emisje pośrednie, czyli takie, które pochodzą z zakupionej energii elektrycznej lub cieplnej, wykorzystywanej do zasilania biur lub magazynów firmy logistycznej.
- Zakres trzeci to z kolei pośrednie emisje, nad którymi przedsiębiorstwo nie ma kontroli (np. takie, do których dochodzi podczas procesu wytwarzania produktów użytkowanych na co dzień w firmie: materiałów biurowych czy sprzętu komputerowego). Łącznie wyszczególnia się 15 kategorii emisji pośrednich, wchodzących w skład tego zakresu. Jak wskazują eksperci PwC, zbieranie danych dotyczących emisji GHG w zakresie trzecim to najbardziej skomplikowany cześć zarządzania i raportowania śladu węglowego, ponieważ wiele firm będzie musiało zająć się tym obszarem po raz pierwszy. Raportowanie emisji gazów cieplarnianych w zakresie 3 staje się obowiązkowe w Unii Europejskiej na mocy dyrektywy w sprawie raportowania zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD), która weszła w życie 5 stycznia 2023 roku. Dyrektywa wprowadza bardziej szczegółowe wymogi w zakresie raportowania zrównoważonego rozwoju dla spółek obejmuje z UE, firm spoza UE posiadających znaczny obrót netto w Unii oraz podmiotów, których papiery wartościowe są notowane na regulowanym rynku unijnym. Implementacja dyrektywy będzie rozłożona w czasie dla poszczególnych typów przedsiębiorstw i obejmie lata 2025-2029.
Po ustaleniu zakresu emisji można przejść do ich mierzenia. Protokół GHG zawiera szczegółowe wytyczne, jak mierzyć emisje gazów cieplarnianych w różnych obszarach działalności gospodarczej, w tym w logistyce i transporcie. Konieczne będzie ustalenie wskaźników emisji dwutlenku węgla, czyli mierników służących do oszacowania ilości dwutlenku CO2 i innych gazów cieplarnianych emitowanych na jednostkę działalności. Czynniki te różnią się w zależności od środka transportu, rodzaju paliwa, wydajności pojazdu, przebytej odległości i rodzaju przewożonych towarów. W przypadku branży logistycznej obejmującej transport towarów, wskaźniki emisji CO2 obliczane są zazwyczaj w przeliczeniu na tonokilometr (tkm) i zależą od zużycia paliwa, przejechanego dystansu, obciążenia i rodzaju stosowanego paliwa. Gdy wskaźniki emisji gazów są już znane, można przejść do procesu zbierania danych. Po uzyskaniu właściwych danych następuje krok kolejny, który polega na przekształceniu zebranych danych na emisję CO2 i innych gazów cieplarnianych. Odbywa się to przy wykorzystaniu odpowiednio wybranych i opracowanych wskaźników emisji. Uzyskane wyniki powinny zostać poddane audytowi, najlepiej przeprowadzonemu przez zewnętrznych i niezależnych ekspertów, aby uzyskać pewność, że emisja została obliczona w prawidłowy sposób. Gdy to nastąpi, wówczas można przejść do przygotowania raportu o emisjach.
Raport taki może być następnie punktem wyjścia do opracowania planu redukcji śladu węglowego przez organizację. Jeśli bowiem wiadomo, jak duże są emisję w ramach każdego z trzech zakresów, można zaprojektować konkretne działania służące ich ograniczeniu w ustalonych ramach czasowych (np. rozbudowę floty pojazdów zeroemisyjnych lub inwestycję w odnawialne źródła energii w celu dostarczenia czystej energii elektrycznej do obiektów firmowych). Regularne dokonywanie pomiaru śladu węglowego pozwoli następnie śledzić skuteczność podjętych kroków na rzecz ograniczenia emisji CO2 i pozostałych gazów cieplarnianych.
Jak Coyote Logistics wspiera klientów w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju
Jedną z zielonych inicjatyw, które podejmujemy jako Coyote, jest informowanie współpracujących z nami załadowców, że ich ładunki przewożone są przez przewoźników działających w sposób zrównoważony. Współpracujemy z jedną z wiodących firm technologicznych, pomagającej branży logistycznej mierzyć, raportować, redukować i eliminować emisję gazów cieplarnianych. Za jej pośrednictwem udostępniamy naszym klientom obszerne raporty dotyczące emisji CO2 od przewoźników przewożących ich ładunki.
***
Dowiedz się więcej o naszych działaniach na rzecz zrównoważonego rozwoju i zacznij z nami przewozić swoje ładunki już dziś!