Logistyka 4.0: modne słowo czy prawdziwa rewolucja w branży logistycznej?
Zgodnie z obowiązującą sztuką blogowania powinniśmy poczekać z odpowiedzią na pytanie postawione w tytule do ostatniego akapitu, ale dziś postąpimy inaczej i zdradzimy ją już teraz. Tak, Logistyka 4.0 to rewolucja w naszej branży. Warto jednak doczytać ten wpis do końca, bo wyjaśnimy Wam dlaczego tak jest, na czym polega idea Logistyki 4.0 i dlaczego stanowi ona przełom w świecie zarządzania i realizacji dostaw ładunków.
Co to jest Logistyka 4.0?
Koncepcja Logistyki 4.0 nie narodziłaby się, gdyby wcześniej nie powstała idea Przemysłu 4.0 (ang. Industry 4.0). Przemysł 4.0 nazywany jest także czwartą rewolucją przemysłową. Pierwszą było wynalezienie maszyn parowych i wykorzystanie ich do sprawniejszej produkcji dóbr, zrazu tylko tekstyliów. Kolejny etap (Przemysł 2.0) wyznaczała elektryfikacja, a wraz z nią pojawienie taśm produkcyjnych, co oznaczało produkcję masową oraz spadek cen produktów. Upowszechnienie się komputerów w drugiej połowie XX wieku oznaczało z kolei wejście w erę Przemysłu 3.0, którego kluczowym elementem był szybszy przepływ informacji. Był to też początek globalizacji.
Era cyfrowa, w której obecnie żyjemy, przyniosła wspomnianą czwartą rewolucję przemysłową, która skupia się jak najszerszym wykorzystaniu automatyzacji i wymiany danych przy produkcji dóbr. Logistyka 4.0 to więc przeniesienie tego podejścia na działania związane z zarządzaniem łańcuchem dostaw. Skuteczna implementacja koncepcji Przemysłu 4.0 nie byłaby zresztą możliwa bez jednoczesnego wdrożenia zasad Logistyki 4.0, bo bez sprawnej, niezakłóconej i nadążającej za tempem produkcji logistyki żadna działalność produkcyjna nie byłaby możliwa. Skoro więc przemysł wszedł w swą czwartą fazę rozwoju, także branża logistyki i transportu musiała przeprowadzić podobną rewolucję.
Jak więc zdefiniować Logistykę 4.0? W literaturze branżowej oraz w publikacjach internetowych znajdziemy wiele mniej lub bardziej rozbudowanych definicji tego pojęcia. Gdyby pokusić się o dokonanie ich syntezy, wówczas moglibyśmy powiedzieć, że Logistyka 4.0 to podejście do zarządzania łańcuchem dostaw, które zakłada szerokie wykorzystanie nowoczesnych technologii w celu jeszcze większej optymalizacji procesów logistycznych. Dzięki wykorzystaniu tych technologii logistyka przebiega szybciej, łatwiej i jest jeszcze bardziej zintegrowana z procesami produkcyjnymi. O jakich technologiach więc mowa?
Elementy logistyki 4.0
- Internet rzeczy (Internet of Things;IoT), czyli sieć połączonych ze sobą urządzeń (“rzeczy”), które mogą pozyskiwać informacje (przy pomocy wbudowanych czujników), komunikować się ze sobą przez internet i przekazywać zebrane dane innych urządzeniom oraz ludzkim użytkownikom. Ekosystem IoT tworzą zarówno sprzęty AGD w rękach prywatnych użytkowników (np. lodówki analizujące stan produktów i samodzielnie zamawiające brakujące w sklepie online) oraz skomplikowane maszyny przemysłowe. Specjaliści Oracle szacują, że liczba urządzeń IoT na całym świecie wyniesie 22 miliardy do roku 2025.
- Analiza Big Data, czyli analiza dużych i kompleksowych zbiorów danych, które pochodzą z nowych źródeł. Analiza Big Data służy optymalizacji procesów i odbywa się z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania, które radzi sobie z przetwarzaniem tak obszernych baz danych.
- Automatyzacja i robotyka. Mowa tutaj o wykorzystaniu robotów w celu przyspieszenia i zwiększenia efektywności różnorodnych procesów przemysłowych, które maszyna wykona sprawniej, precyzyjniej i niższym kosztem.
Powyższe trzy technologie tworzą niejako rdzeń Logistyki 4.0, ale na tym nie koniec. Dziś w branży logistycznej coraz szerzej wykorzystywane są (lub wkrótce będą) także sztuczna inteligencja, technologia blockchain, druk 3D oraz drony i inne pojazdy autonomiczne. Przyjrzyjmy się pokrótce, jak w praktyce można wykorzystać wspomniane technologie w codziennej działalności firm logistycznych operujących w erze Logistyki 4.0.
Logistyka 4.0 od praktycznej strony
IoT pozwala na monitorowanie stanów magazynowych i inicjowanie ich uzupełnienia bez ingerencji człowieka. Umożliwia też śledzenie statusu ładunków w czasie rzeczywistym oraz kontrolowanie warunków, w których muszą być transportowane lub składowane określone produkty.
Za sprawą Big Data możliwe stało się analizowanie i prognozowanie trendów rynkowych, dzięki czemu można sprawniej zarządzać stanami magazynowymi i z wyprzedzeniem przygotowywać się do okresów wzmożonego lub zmniejszonego popytu. Przekłada się to oczywiście na oszczędność kosztów poprzez lepsze zarządzanie zapasami. Taki sam rezultat daje również optymalizacja tras dostaw, co nie tylko obniża zużycie paliwa pojazdów, ale też zmniejsza ich przebieg, tym samym wydłużając ich “życie” w firmowej flocie. Nie należy zapominać także o aspekcie środowiskowym, bo optymalizacja tras dzięki analizie Big Data oznacza przecież też ograniczenie śladu węglowego przedsiębiorstwa –ciężarówki szybciej dostarczą ładunki, będą więc krócej w trasie, a więc mniej szkodliwych substancji wyemitują do atmosfery.
Automatyzacja w wykorzystaniem robotów, które realizują wszystkie prace magazynowe, zajmują się pakowaniem przesyłek i ich sortowaniem to nie tylko poprawa efektywności tych procesów i ich przyśpieszenie przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów, ale też znaczące ograniczenie ryzyka wystąpienia błędów ludzkich.
Gdzie w tym wszystkim rola sztucznej inteligencji? Błyskawiczny rozwój AI w ostatnich kilku latach pokazuje, że będzie ona mieć kluczowe znaczenie przy dalszym usprawnianiu procesów logistycznych. Więcej o roli AI w logistyce dowiecie z naszego poprzedniego artykułu, dostępnego w tym miejscu. Tutaj możemy wspomnieć np. o jeszcze większej optymalizacji tras dostaw w czasie rzeczywistym.
Technologia blockchain, dzięki której możliwe są bezpieczne i transparentne transakcje, także znajduje zastosowanie w ramach koncepcji Logistyki 4.0. Może być używana do śledzenia łańcucha dostaw, zapewnienia autentyczności produktów, oraz poprawy przejrzystości i zaufania między partnerami biznesowymi.
Drony dostawcze i autonomiczne pojazdy, gdy już się w pełni upowszechnią i wyeliminowane zostaną ostatnie problemy dotyczące ich bezpieczeństwa, zrewolucjonizują ostatnie etapy dostaw do odbiorców końcowych, szczególnie w najbardziej zakorkowanych aglomeracjach miejskich. Trwają już testy tych rozwiązań, w USA prowadzi je Amazon. Dostawy dronami będą szczególnie ważne z punktu widzenia logistyki dla branży e-commerce, gdzie czas dostawy ma kluczowe znaczenie.
Druk 3D w Logistyce 4.0? Ależ oczywiście, chociaż wciąż pozostaje on na etapie testów. Możliwość wyprodukowania niektórych produktów lub części zamiennych, na które jest stale wysoki popyt, bezpośrednio w centrum logistycznym, a nie w oddalonej fabryce, znacząco przyśpieszy bowiem tempo procesu logistycznego. Wyeliminuje bowiem konieczność uprzedniego dostarczenia towaru z oddalonego zakładu produkcyjnego.
Jak widać Logistyka 4.0 przynosi firmom naprawdę bardzo dużo różnorodnych korzyści. Oczywiście jest też i druga strona medalu. Wdrożenie opisanych rozwiązań technologicznych wymaga od firm z branży logistycznej poniesienia kosztów (w myśl starej zasady, że wpierw trzeba wydać, żeby potem zarobić, a w tym przypadku, aby jednocześnie jeszcze zaoszczędzić). Dodatkowy koszt będzie się też wiązać z przeszkoleniem pracowników oraz dbaniem o bezpieczeństwo –tak duże usieciowienie wystawia firmę na ryzyko cyberataku, przed którym trzeba jak najlepiej zabezpieczyć.
Czy nadchodzi logistyka 5.0?
Jeśli przyjąć cezurę czasową, to era Przemysłu 4.0 rozpoczęła się okołu roku 2013 (chociaż sam termin zadebiutował dwa lata wcześniej podczas targów hanowerskich), gdy w Niemczech opublikowano raport końcowy z prac grupy roboczej ds. przygotowania zaleceń z zakresu inteligentnego przemysłu. Za początek Logistyki 4.0 uznaje się najczęściej rok 2020. Minęło już kilka lat, można więc postawić pytanie: czy zbliża się czas Logistyki 5.0? To pytanie w zasadzie retoryczne, ale gwoli ścisłości odpowiedzmy: tak, piąta rewolucja logistyczna nadchodzi wielkimi krokami, a do pewnego stopnia już to jest. Na czym będzie polegać? Na to pytanie odpowiemy w jednym z naszych nadchodzących artykułów.
Jak widać, Logistyka 4.0 istotnie jest prawdziwą rewolucją dla naszej branży. Dzięki nowoczesnym technologiom rośnie efektywność, spadają koszty i występuje mniej błędów. IoT, Big Data, automatyzacja, czy też AI lub blockchain czynią zarządzanie łańcuchem dostaw bardziej zintegrowanym i zoptymalizowanym. Te innowacje oznaczają szybsze i bardziej przejrzyste operacje logistyczne, a logistyka staje się bardziej zautomatyzowana i lepiej dostosowana do potrzeb rynku, co poprawia ogólną wydajność procesów.